Χρόνος Ανάγνωσης: 6'
Στη σύγχρονη συζήτηση, λίγες έννοιες προκαλούν τόσο καθολική έλξη και συναισθηματική απήχηση όσο η ιδέα της ελευθερίας. Είναι το σύνθημα των εθνών, το θεμέλιο της δημοκρατίας και το χαρακτηριστικό της ανθρώπινης ψυχής. Ωστόσο, στη σύγχρονη κοινωνία, η έννοια της ελευθερίας κινδυνεύει να γίνει αυτό που μερικοί επικριτές αποκαλούν «κοινωνικό σύνθημα»—μια λέξη-κλειδί που γιορτάζεται επιφανειακά αλλά σπάνια εξετάζεται σε βάθος. Στο πλαίσιο αυτό, ο ιδρυτής του Isha Foundation, Sadhguru, προσφέρει μια βαθιά προοπτική: η ελευθερία δεν είναι απλώς η απουσία περιορισμών ή η άδεια να ενεργούμε όπως μας αρέσει. Η αληθινή ελευθερία, όπως υποστηρίζει, πρέπει να ξεκινά από μέσα μας και να συνοδεύεται από ένα αίσθημα ευθύνης προς την κοινωνία.
Η Ψευδαίσθηση της Απόλυτης Ελευθερίας
Η σύγχρονη κοινωνία συχνά παρουσιάζει την ελευθερία ως την ύψιστη προσωπική επιτυχία. Η επιδίωξη της ελευθερίας είναι χαραγμένη σε νόμους, δηλώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και πολιτισμικές αφηγήσεις. Παρ’ όλα αυτά, η ίδια κοινωνία αντιμετωπίζει αυξανόμενη πόλωση, ανισότητα και οικολογικές κρίσεις. Αυτό γεννά το ερώτημα: μήπως η επιδίωξη της απεριόριστης ελευθερίας έχει οδηγήσει σε ακούσιες συνέπειες;
Ο Sadhguru, γνωστός για την ενδελεχή εξερεύνηση της ανθρώπινης φύσης, υποστηρίζει ότι μεγάλο μέρος αυτού που οι άνθρωποι αποκαλούν «ελευθερία» σήμερα είναι στην πραγματικότητα φυγή. «Αν η ιδέα σας για ελευθερία είναι να κάνετε ό,τι σας αρέσει, αυτό δεν είναι ελευθερία· είναι παρορμητικότητα», λέει. Από τον καταναλωτισμό μέχρι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η σύγχρονη κοινωνία συχνά συγχέει την ελευθερία με την ικανοποίηση, δημιουργώντας μια κουλτούρα που δίνει προτεραιότητα στις ατομικές επιθυμίες εις βάρος του συλλογικού καλού.
Πάρτε, για παράδειγμα, το διαδεδομένο μότο της «αυτοέκφρασης». Ενώ η ικανότητα να εκφράζει κανείς τις απόψεις του αποτελεί θεμέλιο μιας ελεύθερης κοινωνίας, μερικές φορές μπορεί να οδηγήσει σε διάβρωση της ευγένειας και του εποικοδομητικού διαλόγου. Η άνοδος της κουλτούρας της ακύρωσης, της παραπληροφόρησης και της διαδικτυακής οργής αναδεικνύει πώς η ανεξέλεγκτη έκφραση προσωπικής ελευθερίας μπορεί να διχάσει τις κοινότητες.
Η Εσωτερική Διάσταση της Ελευθερίας
Για τον Sadhguru, η ελευθερία δεν είναι απλώς μια εξωτερική συνθήκη—είναι μια εσωτερική κατάσταση. Πιστεύει ότι η αληθινή ελευθερία προκύπτει από τον έλεγχο των σκέψεων, των συναισθημάτων και των πράξεων κάποιου. «Η ελευθερία δεν αφορά στο να κάνεις ό,τι θέλεις. Αφορά στο να μπορείς να επιλέγεις αυτό που είναι απαραίτητο και αναγκαίο, όχι μόνο για τον εαυτό σου, αλλά και για όλους γύρω σου», εξηγεί.
Αυτή η προοπτική ευθυγραμμίζεται με τις αρχαίες φιλοσοφικές παραδόσεις που τονίζουν την αυτοπειθαρχία ως προϋπόθεση για την ελευθερία.
Σε μια κοινωνία που δίνει έμφαση στην αυτονομία, είναι εύκολο να παραβλέψουμε την ιδέα ότι οι εσωτερικοί περιορισμοί—η αυτογνωσία, η ενσυνειδητότητα και η συναισθηματική νοημοσύνη—είναι απαραίτητοι για τη διατήρηση της εξωτερικής ελευθερίας. Χωρίς αυτούς, το άτομο γίνεται δέσμιο των επιθυμιών, των φόβων και των προκαταλήψεών του, διαιωνίζοντας κύκλους σύγκρουσης και δυσαρέσκειας.
Ελευθερία και Ευθύνη: Οι Δύο Όψεις του Ίδιου Νομίσματος
Ένα κρίσιμο στοιχείο της φιλοσοφίας του Sadhguru είναι η αδιαχώριστη σύνδεση μεταξύ ελευθερίας και ευθύνης. Στα λόγια του: «Ευθύνη σημαίνει η ικανότητά σου να ανταποκρίνεσαι. Αν δεν έχεις ικανότητα να ανταποκρίνεσαι, θα αντιδράς μόνο». Με αυτήν την έννοια, η ελευθερία δεν είναι μια φυγή από τις υποχρεώσεις, αλλά μια κατάσταση αυξημένης επίγνωσης και σκόπιμης δράσης.
Αυτή η αρχή έχει βαθιές επιπτώσεις στη δυναμική της κοινωνίας. Σκεφτείτε την τρέχουσα κλιματική κρίση: ενώ η βιομηχανοποίηση και οι τεχνολογικές εξελίξεις έχουν δώσει στην ανθρωπότητα άνευ προηγουμένου ελευθερία, έχουν επίσης επιβάλει μια ηθική ευθύνη να αντιμετωπίσουμε την περιβαλλοντική υποβάθμιση. Αντίστοιχα, η ελευθερία του λόγου—θεμέλιος λίθος της δημοκρατίας—απαιτεί από τα άτομα να χρησιμοποιούν τα λόγια τους υπεύθυνα, για να προωθήσουν την κατανόηση και όχι τον διχασμό. Η προσέγγιση αυτή υποδηλώνει ότι η αποδοχή της ευθύνης δεν μειώνει την ελευθερία· αντίθετα, την εμπλουτίζει.
Μια κοινωνία όπου τα άτομα αναλαμβάνουν την ευθύνη για τις πράξεις, τις επιλογές και τις επιπτώσεις τους είναι μια κοινωνία όπου η ελευθερία ευδοκιμεί με την πιο αληθινή της έννοια.
Οι Κίνδυνοι του Ατομικισμού Χωρίς Ευθύνη
Η σύγχρονη κοινωνία συχνά κλίνει προς τον υπερβολικό ατομικισμό, όπου η προσωπική επιτυχία και ευτυχία είναι το παν. Αυτή η νοοτροπία, ενώ ενδυναμώνει σε ορισμένες περιπτώσεις, κινδυνεύει να απομονώσει τα άτομα από τον ευρύτερο κοινωνικό ιστό. Το σύνθημα «ζήσε την αλήθεια σου» ή «ακολούθησε το πάθος σου» μπορεί, αν ληφθεί στα άκρα, να διαβρώσει την αίσθηση του κοινού σκοπού που δένει τις κοινότητες.
Αντίθετα, ο Sadhguru υποστηρίζει ότι η ελευθερία έχει νόημα μόνο όταν ασκείται σε αρμονία με το συλλογικό καλό. «Όσο περισσότερο μπορείς να ανταποκρίνεσαι στη ζωή γύρω σου, τόσο πιο ελεύθερος γίνεσαι», λέει. Αυτό δεν σημαίνει ότι θυσιάζεις τους προσωπικούς στόχους, αλλά ότι τους ενσωματώνεις σε ένα ευρύτερο όραμα συλλογικής ανύψωσης.
Ο Δρόμος Μπροστά
Η ελευθερία στη σύγχρονη κοινωνία βρίσκεται σε σταυροδρόμι. Ενώ η έννοια έχει ενδυναμώσει άτομα και έχει μεταμορφώσει κοινωνίες, κινδυνεύει να χάσει την ουσία της αν αποκοπεί από την ευθύνη.
Με την αποδοχή της ελευθερίας ως εσωτερικό ταξίδι και κοινή ευθύνη, η ανθρωπότητα μπορεί να ξεκλειδώσει το αληθινό της δυναμικό. Ένας τέτοιος κόσμος απαιτεί θάρρος, ενδοσκόπηση και συνεργασία—αλλά οι ανταμοιβές είναι τεράστιες.
tipp: Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον Sadhguru και τις ομιλίες του, μπορείτε να επισκευτείτε το isha.sadhguru.org.
the tipp team
Add comment
Comments